Niveaugroepjes

(individuele verschillen, mijn tweets 27/28 jauari even bij elkaar gezet)

Ik lees het jubileumnummer van Didactief p. 11: Roel Bosker wil de akelige gewoonte om niveaugroepjes te vormen (maantjes, sterretjes, zonnetjes, raketjes) versterken.  Ik ben met stomheid geslagen.  Publicatie binnenkort in ‘guidance report’ differentiëren op achterstandsscholen.

Het gaat om het onderwijs, hoe dat eerlijk gegeven kan worden, niet om groepjes maken bij een gegeven onderwijspraktijk.  Maar dat klinkt eenvoudiger dan het is: hier spelen ook opvattingen over de aard van verschillen tussen leerlingen  Risico van discriminatie, zeg maar.

Het verbaast me, ik ben benieuwd hoe Roel dat gaat onderbouwen. Veel te veel onderwijsonderzoek is gericht op individuele verschillen en hoe die samenhangen met van alles en nog wat. Het is onderzoek waar eigenlijk niemand wijzer van wordt, maar PISA etc. lokken het a.h.w. uit.

In het vo zijn klassen behoorlijk heterogeen.  In het po, zeker in groep 3, zijn verschillen nog relatief klein, in termen van onderwijsdoelen (zoals woordenschat).  Dat is net de uitdaging: vermijden dat verschillen groter worden door onhandige traditionele didactiek. 

Ik zou verschillen in groep 3 graag eens goed in kaart gebracht willen zien.  Testgegevens geven daar niet vanzelfsprekend een relevant beeld van.  En het gaat bij uitstek om de samenhang van die verschillen met het onderwijsprogramma (niet alle verschillen zijn daarvoor relevant).

De Inspectie prijst differentiëren in niveaugroepen aan (via Stella): https://t.co/7DDYraKMSy.  Dat is wereldwijd aan de hand: onderscheid tussen leerlingen maken wordt gezien als ideaal onderwijs.  Maar het is het onderwijs van Matheus, je weet wel, die van het effect.  

Dit sentiment zit ook onze onderwijswetgeving: een ieder heeft recht op onderwijs naar het eigen talent.  Daar schiet de wetgever zich in de voet: talent is juist een gevolg van investeren, dus van onderwijs.  Het is circulair. Je zou haast gaan denken aan kwade opzet van politici: ons soort mensen heeft talentvolle kinderen.

De ‘best presterende leerling’.   Dat gedachtegoed is precies waar ik me zo heftig tegen verzet.  Het is didactiek die heel erg middeleeuws – negentiendeeeuws is: beloning van de best presterende leerlingen. Didactiek die alle andere leerlingen willens en wetens in de steek laat.

Leerlingen komen in die visie het onderwijs al op verschillend niveau binnen, en dat is dan hún onveranderlijke niveau. En het materiaal waarmee leraren moeten werken. Lekenpsychologie. En dat is armzaligheid troef, iedere notie van onderwijs dat emancipeert is afwezig.

De leerlingen zoveel mogelijk gelijkelijk meenemen is allesbehalve een eenvoudig concept, het vraagt een goed doordacht en uitgetest curriculum over alle schooljaren heen.  Daar zijn niet geweldig veel voorbeelden van, maar het worden er meer.

Onderwijs is niet één-op-één, daar zijn de middelen niet voor beschikbaar. De Huygens-kinderen waren ook een groepje, vermoed ik zomaar.  Binnen die beperking moeten we proberen er het beste van te maken,  en er zijn vele doelen tegelijk te bedienen.

En dan maak ik meteen ook een fout door uit te gaan van een ideologische vooronderstelling, dat het onderwijs gaat over individuele leerlingen.  We zijn natuurlijk groepsdieren, we moeten het samen zien te rooien, solidariteit op alle niveaus.

Verschillen tussen leerlingen kunnen we enorm opblazen door zoveel mogelijk stof te willen behandelen.  De prijs die veel leerlingen, en de samenleving in zijn geheel, daarvoor betalen is mijns inziens veel te hoog

[Geen literatuurverwijzingen, deze keer. Zie daarvoor mijn website. Of bijdragen op komensky.post Oké, een uitzondering dan: ik verzamel literatuur over individuele verschillen op deze pagina:]

http://benwilbrink.nl/literature/persoonlijke_verschillen.htm

Advertisement