Een goed gesprek tussen Dirk van Damme en Maarten Vansteenkiste . https://www.klasse.be/253297/kan-leerling-pas-presteren-op-school-als-hij-zich-goed-voelt/ Toch lees ik er onderliggende traditionele opvattingen in, overgehouden uit vele eeuwen van rangordenen en alleen toppers echt belonen. Nadruk op presteren, niet op beheersen. Nadruk op wie presteren, maar de anderen dan? Didactiek nog steeds rangordenend?
‘Presteren’, daar zit iets van rangorde in. Toch? Het is geen Nederlands woord (niet in Verdam). Van Wijk – Van Haeringen Etymologisch woordenboek: “Presteeren: Uit lat. praestare ‘leveren, presteeren’.
Pinkster Latijn/Nederlands: Se praestare o.a. zich betonen, zich bewijzen.
Maar:
Praestat amicitia propinquitati. Vriendschap gaat voor verwantschap. Cicero. (Oldekalter: Ad Fundum).
Van Dale is uitvoeriger: prestatie, presteren, prestatiegericht, prestige (Fr). Een prestatie leveren is niet zomaar iets, er zit ook een zekere waardering in:
“dat is een prestatie! een knap stuk werk.” “prestatiedrang: innerlijke drang om iets groots te presteren.” De Van Dale laat vooral impliciet dat presteren niet gelijk is aan gewoon iets gedaan of bereikt hebben, maar dat er sprake is van iets opmerkelijks, ‘prijzenswaardigs’.
Niet noodzakelijk in vergelijking met anderen, het kan ook vergelijking met jezelf zijn.
Van Dale Etymologisch woordenboek, bij het lemma ‘prestant’ (hoofdregister in front van orgel): praestare: vooraan staan, uitmunten. prae [voor] + stare [staan].
Nog steeds Van Dale Etymologie. Prestige (Fr) (zedelijk overwicht) komt niet van praestare, maar van praestringere: van voren vastbinden, verblinden (van de ogen), in glans overtreffen. Alsjeblieft.
Welke woorden we in het onderwijs gebruiken is natuurlijk niet neutraal.
Koppel hedendaags woordgebruik eens aan een geschiedenis van het beoordelen in onderwijs. http://benwilbrink.nl/publicaties/97AssessmentStEE.htm (Voor de fans van Yuval Harari: in ‘Homo Deus’ verwijst hij naar dit artikel: note 6 in chapter 4)).
Mijn intuïtie is dat presteren in het onderwijs tot de 19e eeuw de connotatie heeft: hoog in de rangorde staan. Immers, tot vrijwel het einde van de 19e eeuw was rangordenen de algemeen gebruikte methode van waarderen van het werk van leerlingen, vaak ook meer dan alleen het werk: ijver en gedrag. Het laatste gymnasium dat rangordenen verving door cijfergeven is het gymnasium van Groningen, in 1903, het jaar waarin zijn zeer oude rector de geest gaf. Afijn, een studie in oude kranten en publicaties in Delpher zou daar iets van kunnen laten zien, van die connotatie dus. En natuurlijk herdenkingsboeken van scholen, biografieën (ego-literatuur).
Fair schooling & assessment 