English readers:
- This blog (in Dutch) is about The Dutch weighted lottery for admission to, for example, the studies of medicine and dentistry. The lottery was outlawed in 2017 or something, and will be allowed again as an instrument to effect the reduction of the number of applicants to studies with a restricted number of slots in 2020. This lottery is rather famous, and yet largely unknown. Read all about it: ‘The weighted lottery in the admission to ‘restricted’ university studies in the Netherlands’
http://benwilbrink.nl/projecten/lottery.htm
Bij motie van Paternotte (D66) en Van der Molen (CDA), aangenomen 18 februari, gaat loten weer een toegestaan instrument worden om in de bijzondere situatie van een numerus fixus het aantal kandidaten te reduceren. Ga ik er weer een nieuw artikel over schrijven? Nee, ik heb al genoeg geschreven. Hierbij de opsomming van dat werk, sinds 1974. Loten was toen al een feit: na een rechterlijke uitspraak in 1972, meen ik, werd de toegang tot de studie geneeskunde van de ene op de andere dag getalsmatig beperkt. Uit rechtvaardigheidsoverwegingen was er dus geen andere optie dan integraal loten, en zo geschiedde (minister De Brauw, DS70).
Publicaties
Standpunt Contactgroep Research Wetenschappelijk Onderwijs (1974) ‘Bij beperkte toelating beslist alleen het lot’ Onderzoek van Onderwijs
http://benwilbrink.nl/publicaties/74HetLotCRWO_OvO.htm
[Contactgroep: van de universitaire centra.] Loten voor geneeskunde gebeurde al; de vraag was: hoe toelating definitief wettelijk te regelen.
1974 ‘Selectie voor numerus-fixus irrationeel’ NRC
http://benwilbrink.nl/publicaties/74SelectieIrrationeelNRC.htm
Hoogleraar biologie Bakker reageerde fel in de NRC op het CRWO-standpunt over loten, en kreeg daar meer dan duizend steunbetuigingen op. Niemand had mij erover getipt, vandaar de late reactie in CS van de NRC.
Met Hans van der Vleugel, 1974: ‘Loten heeft slechts voorkeur bij gebrek aan beter’ http://benwilbrink.nl/publicaties/74LotenVoorkeurOvO.htm (in themanummer ‘Selecteren of loten‘ van Onderzoek van Onderwijs).
‘Loot om oud ijzer’ CRWO-commentaar op het Rapport van de Werkgroep Selectie i.v.m. de Machtigingswet Inschrijving Studenten. 1979.
http://benwilbrink.nl/publicaties/79LootOmOudIJzerCRWO.htm
(destijds slechts op kleine schaal verspreid) Toont generatiekloof tussen De Groot, Wiegersma, en aanstormend talent 😉
‘Toelatingstoets voor het wetenschappelijk onderwijs?’ Tijdschrift voor Onderwijsresearch 1980
http://benwilbrink.nl/publicaties/80ToelatingstoetsTOR.htm
Over de opdracht van Pais aan Cito om zo’n toets te ontwerpen, en over opdrachtnemerschap: Cito wilde de opdracht teruggeven, maar minister Van Kemenade was eerder.
‘Toelating tot numerus fixus studies opnieuw in discussie’ Universiteit en Hogeschool
http://benwilbrink.nl/publicaties/80ToelatingUenH.htm
Vooruitlopend op parlementaire behandeling van de voorstellen van onderwijsminister Pais voor een sterk selectieve toelating tot gesloten universitaire studies.
‘Kansberekeningen bij Pais’ voorontwerp van wet toelating tot numerus fixus studies in het w.o.’ 1980
http://benwilbrink.nl/publicaties/80KansberekeningenCOWO.htm
Dat voorontwerp regelde kansen voor allerlei bijzondere groepen. Modelmatige doorrekening laat absurde resultaten daarvan zien. Voorontwerp ingetrokken.
‘De problematiek van de studentenstops en de toelatingsprocedure’ 1980 (COWO-rapport)
http://benwilbrink.nl/publicaties/80PaisStudentenStopCOWO.htm
Weer een principieel stuk, met o.a. aandacht voor ontwikkelingen sinds 1972, en voor mogelijke verdelingsprincipes bij dit schaarsteprobleem.
W. K. B. Hofstee (1983). ‘The Case for Compromise in Educational Selection and Grading’ In Anderson & Helmick On educational testing p. 109-127
http://www.benwilbrink.nl/publicaties/83hofstee_compromise.htm
Gewogen loting is een prachtig voorbeeld van wat compromis-modellen zijn gaan heten. Voor polder-selecteurs.
W. K. B. Hofstee (1990). ‘Allocation by lot: a conceptual and empirical analysis’ SSI.
Click to access 90hofsteeallocation.pdf
Een interessante beschouwing over het inzetten van loten in het algemeen.
‘Lot in eigen hand?’ NRC 1996
http://benwilbrink.nl/publicaties/96LotenRedelijkNRC.htm
Als het aan onderwijsminister Ritzen ligt leidt de discussie over gewogen loting voor geneeskunde en andere studies met een numerus fixus tot afschaffing ervan, want het is beter dat kandidaten het lot in eigen hand hebben.
‘De discussie over toelating bij numerus fixusstudies’. In Commissie-Drenth Gewogen loting gewogen. 1997
http://benwilbrink.nl/publicaties/97OpsommingDrenth.htm
Grondiger dan dit stuk gaat het voorlopig niet worden. Maar ja, de Commissie-Drenth is deels gezwicht onder druk van Ritzen en Kok (Drenth, in ingezonden brief NRC), zo gaat dat wel vaker?
‘Rechtvaardigheid en selectie voor numerus fixusstudies’ Tijdschrift voor Hoger Onderwijs 1999
http://benwilbrink.nl/publicaties/99rechtvaardigheid_tvho.htm
Numerus-fixusstudies krijgen de mogelijkheid een deel van de schaarse plaatsen via een eigen selectieprocedure te verdelen. Iedere morgen nieuwe zorgen.
Decentrale toelating, eerste stap naar selectieve toelating HO? Plaatsbepaling bij eindrapport van Commissie Sorgdrager. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs 2003
http://benwilbrink.nl/publicaties/03DecentraleToelatingTvHO.htm
Het neoliberale sentiment leidt stap voor stap tot meer selectie-aan-de-poort, zeg maar.
‘Extra selectie aan de poort: wanneer is genoeg genoeg?’ Onderzoek van Onderwijs, 2004
http://benwilbrink.nl/publicaties/04PoortSelectieOvO.htm
Amerika is rolmodel voor poortselectie, maar dat gaat voorbij aan de eigen aard van het Nederlandse stelsel waar de selectie is georganiseerd in het vo.
Heb ik anno 2020 nog behoefte aan het schrijven van nog weer een stuk over loten versus selecteren? Ik heb alles al opgeschreven, het is al decennia toegankelijk op www, maar beleidsmakers zoeken er niet eens naar. Wat zal ik dan, de zon schijnt, trek erop uit.
Ik sluit aan in een draadje over loten, met o.a. Joost Zaat die juist in een column in De Volkskrant een balletje opwierp over loten als wenselijke procedure om de numerus fixus voor geneeskunde te effectueren. De tekst van mijn bijdragen:
Verband tussen eindexamencijfers en prestaties (maar wat zijn dat eigenlijk?) in latere beroepspraktijk is er niet of nauwelijks (altijd een slag om de arm houden, haha). Joost heeft groot gelijk. Met plezier zijn column vandaag gelezen.
Inzet destijds van staats Ger Klein: loten (ook wel loten-zonder-meer, of integraal loten genoemd). Zeer tot ongenoegen van zijn (onlangs overleden) minister Jos van Kemenade (info via Kees Kolthoff, in 1975 woordvoerder onderwijs PvdA, tot kort daarvoor hoofd Centrum voor Onderzoek van Wetenschappelijk Onderwijs, UvA, waar ik destijds werkte).
Ger Klein kreeg een delegatie hoogleraren geneeskunde op bezoek: zij eisten directe toelating voor kandidaten met gem. eindexamencijfer van 8 of hoger. Moet je net bij Ger Klein zijn: hij vroeg wie van de heren (het waren heren) zo’n mooie eindexamenlijst had. Einde gesprek.
Het lijkt alsof die numerus fixus was afgedwongen door een rechterlijke uitspraak: Bomhof (landelijke studentenraad) had een zaak aangespannen tegen de wachtlijsten voor co-assistenschappen, en won. Goede raad was duur, Kabinet koos voor een NF, niet voor andere mogelijkheden.
Van het ene moment op het andere (vgl stikstofbesluit Raad van State) waren er te weinig plaatsen voor kandidaten geneeskunde. Een extra examen op zo’n korte termijn was onmogelijk, dus werd het integraal loten (in 1972 meen ik, in 1973 geloot) (minister De Brauw, DS70).
Ik weet niet hoe dat geregeld was, misschien bij AMvB. Er moest natuurlijk wel een wettelijke regeling komen, maar die zou inbreuk maken op de ons onderwijsstelsel zoals dat wettelijk was geregeld. In zo’n situatie komt er dan een ‘Machtigingswet’, die een uitzondering regelt.
Het is aan het Kabinet Den Uyl om die Machtigingswet in te dienen, in 1975. Ger Klein begreep heel goed dat die wet inbreuk maakte op de toelaatbaarheid die kandidaten op grond van hun eindexamen hebben, en dat loten de enige oplossing daarvoor is.
Gek genoeg dachten de erfgenamen van Thorbecke (de VVD) daar heel anders over: zij wilden selectie op grond van eindexamencijfers. Maar dat is een wonderlijke figuur: de NF beknot rechten (toelaatbaarheid) van studenten, extra selectie maakt dat erger.
Maar ook: die NF is een oplossing voor een probleem waarvan opleidingen beweerden dat ze het niet konden oplossen: te weinig plaatsen voor co-assistentschappen, en geeft ipso facto GEEN titel om krenten uit de pap van zich aanmeldende kandidaten te kunnen pikken. Toch?
Het wonderlijke is dat dat laatste argument, bij mijn weten, in heel de discussie over meerdere decennia heen nooit is genoemd Wat er wel dichtbij komt: selectie gunnen aan geneeskunde betekent dat schaars talent onthouden wordt aan andere opleidingen.
Afijn dat laatste heb ik naar voren gebracht, in 1974. Geneeskunde is onderdeel van ons wetenschappelijk onderwijs. Die NF moet in dat brede kader worden bezien, en absoluut niet vanuit het ‘belang‘ van de opleidingen geneeskunde. Brr. Zie slot van dit artikel uit 1974.
Bedenk bij dit alles de bijzondere situatie van het NL onderwijsstelsel: de selectie voor het wo vindt plaats in het vo. Dat is volstrekt anders dan de situatie in de VS waar vaak naar wordt verwezen omdat topuniversiteiten daar ‘gewoon’ selecteren. De VS is een andere planeet.
Best een interessante planeet. Wie zich wil inlezen in de Amerikaanse problematiek van selectie-aan-de-poort van (selectieve) universiteiten: Rebecca Zwick 2017 ‘Who Gets In? Strategies for Fair and Effective College Admissions’ info
Eerlijk gezegd begrijp ik niet goed waarom het ene na het andere promotieonderzoek over selectie-aan-de-poort een kokervisie op het probleem presenteert: alsof het om personeelsselectie voor een bedrijf (de opleiding geneeskunde) zou gaan. Ook vorige week weer: “Manier van selecteren in Maastricht werkt wèl” webpagina
Ik heb toch ontelbare keren uitgelegd dat het breder is. Nou ja, ontelbaar …. Een lijstje: de bovenstaande blog ‘Loten bij numerus fixus: taboe bij motie opgeheven’.
Fair schooling & assessment 